De rug van ons paard vormt de brug tussen de voorhand en de achterhand. Daarnaast speelt het ook een belangrijke rol bij de aansturing van het gehele lijf, aangezien het ruggenmerg door de ruggengraat heel loopt en vanuit daar de zenuwen ontspringen. Aangezien de rug dus zo'n belangrijke schakel is voor de rest van het lijf, is het geen wonder dat rugklachten een veelvoorkomend probleem is bij paarden (en ruiters trouwens ook). In mijn werk kom ik regelmatig paarden tegen die rugklachten lijken te hebben en in mijn ervaring is het nooit alleen de rug die meespeelt in het ontstaan van deze klachten.
Wanneer rugklachten bij hun paard op tijd herkend worden door de ruiter, kunnen langdurige problemen als gevolg van deze klachten vaak voorkomen worden. Daarom is het als ruiter belangrijk dat je rugklachten bij je paard leert herkennen!
Anatomie van de rug
De wervelkolom van het paard kan je opdelen in verschillende delen: de nekwervels, de borstwervels, de lendenen, het heiligbeen en de staartwervels.
De hals van een paard bestaat net zoals bij mensen uit 7 nekwervels (vertebrae cervicales). In tegenstelling tot wat sommige ruiters denken loopt de hals van een paard niet boven aan de hals, maar maakt deze juist een 'S' curve in de hals. Dit is van groot belang om te kunnen bepalen of een paard een juiste halshouding heeft!
De borstkas van het paard bestaat uit de borstwervels (vertebrae thoracicae), de ribben (costae) en het borstbeen (sternum). Het aantal ribben kan verschillen per paard. Over het algemeen heeft een paard 18 borstwervels samen met 18 paar ribben (dus 36 in totaal). Dit is ook een van de redenen waarom de zijdelingse buiging midden in de rug maar heel minimaal is.
Een paard heeft 6 lendenwervels (vertebrae lumbalis) welke geen verbinding meer hebben met de ribben. Het kan zijn dat sommige paarden maar vijf lendenwervels hebben of zelfs dat de vijfde en zesde lendenwervel aan elkaar vergroeid zijn. De reden waarom een zadel niet voorbij de 18e rib mag komen is ook duidelijk, aangezien er vanaf dat punt niets meer is om op te steunen. Na de lendenwervels volgt het heiligbeen (sacrum), wat eigenlijk bestaat uit 5 wervels die in de baarmoeder aan elkaar zijn gegroeid.
In de overgang tussen de lendenwervels en het heiligbeen (lumbo-sacrale overgang) is veel ruimte tussen de laatste lendenwervel en het heiligbeen. Deze ruimte zorgt ervoor dat het paard goed de wervelkolom kan strekken en buigen in dit gebied. Dit is dus ook de plek waar instructeurs het over hebben als ze willen dat het paard de rug 'opbolt'.
Na het heiligbeen volgen de staartwervels (vertebrae coccygeales). Een paard heeft tussen de 18 en 22 staartwervels. De staart van een paard kan een indruk geven van wat er in de rest van het lijf aan de hand is. Een scheve, hoge of tussen de benen geklemde staart kan een indicatie zijn voor onderliggende problemen. Zorg er dus voor dat je de normale staarthouding van je paard weet en houd veranderingen goed in de gaten, aangezien dit een voorteken kan zijn van verdere problemen.
Rondom de wervelkolom bevinden zich verder spieren zoals de longissimus dorsi, de spinalis en de multifidus, die de wervels ondersteunen bij het maken van bewegingen. Daarbij is hun functie niet zo zeer het teweegbrengen van deze bewegingen, maar het voorkomen dat de wervelkolom extreme houdingen aan kan nemen.
Oorzaken van rugpijn
De oorzaak van rugpijn is niet altijd even makkelijk te achterhalen. Vaak vertoont het paard pijnklachten, maar wordt na aanvullend onderzoek, zoals het maken van röntgenfoto's, geen oorzaak gevonden. Dit hoeft niet te betekenen dat je paard geen rugpijn heeft! Vanuit de humane fysiotherapie weten we bijvoorbeeld dat rugklachten niet per definitie in verband staan met afwijkingen aan de wervelkolom, maar dat neemt niet weg dat mensen daadwerkelijk pijn ervaren.
Heb je dus het vermoeden dat je paard pijn ervaart, neem dat dan ook serieus! Jij kent je paard immers het beste.
Pijn in de rug kan bijvoorbeeld ook het gevolg zijn van een onderliggend probleem ergens anders in het lijf.
Mogelijke oorzaken van rugpijn kunnen zijn:
Slecht passend zadel
Onderliggende aandoeningen, zoals kissing spines
Rijmethode
Onopgemerkte kreupelheid
Problemen met organen, zoals bij hengstigheid
Overbelasting van spieren
Wervelblokkades
Signalen dat je paard last heeft van rugpijn
Je kan de rug van je paard zelf controleren door met platte vingers over de spieren langs de ruggengraat te gaan. Voelt de spier hard aan of reageert je paard gevoelig? Dan heeft je paard mogelijk rugpijn.
Soms kan je ook verhardingen of warmteverschil merken als je over de spieren gaat. In de regel wil je dat de rugspieren hetzelfde aanvoelen als je duim muis.
Andere symptomen van rugpijn kunnen zijn:
Stijve rug
Gevoelig bij aanraking op de rug
Niet gezadeld willen worden
Bokken
Staken
Niet voorwaarts
Over het algeheel minder presteren
Vage kreupelheid
Rug strak houden in beweging
Korte passen
Let er wel op dat deze symptomen ook voor kunnen komen bij andere problemen dan rugpijn. Laat altijd een professional meekijken op het moment dat je paard een van bovenstaande symptomen vertoont.
Wat te doen bij rugpijn?
Het is soms een uitdaging, maar probeer eerst de oorzaak van de rugpijn te achterhalen. Vermoed je rugklachten bij je paard? Schakel dan de hulp in van een professional en ga niet zelf lopen tobben met je paard. Des te eerder de echte problemen aan het licht komen, des te beter is het vaak te behandelen.
Neem ook andere factoren zoals zadel, hoeven en tanden mee in je zoektocht naar de oorzaak. In de praktijk blijkt namelijk dat er vaak meerdere factoren zijn die bijdrage aan het in stand houden van de rugpijn.
Zorg er verder voor dat je je paard traint in een voorwaartse-neerwaartse houding. Op deze manier is de belasting op de wervelkolom zo laag mogelijk en kan je paard je zo optimaal mogelijk dragen. Als je paard geen rugpijn heeft, kan je op deze manier ook rugpijn in de toekomst voorkomen.
Heeft jouw paard rugklachten of wil je juist voorkomen dat je paard rugklachten krijgt? Ik help je graag om jouw paard in topvorm te krijgen en te houden. Plan nu een gratis adviesgesprek en dan spreken we elkaar snel!